Verlichting is zo ontzettend belangrijk in een interieur. Het maakt of breekt alles. Het maakt dat een ruimte sfeervol voelt, of dat je ergens prettig kunt werken en je kunt concentreren. Het kan er ook voor zorgen dat een ruimte onveilig voelt, denk maar eens aan een knipperende tl-balk in een verlaten ruimte.
Maar laten we het over goede verlichting hebben, de juiste verlichting. Keuze voor verlichting bestaat uit 2 elementen, een lichtbron en een armatuur. De juiste verlichting is absoluut een harmonie van die twee maar als ik er één moet noemen is de lichtbron het belangrijkst. Het armatuur, het deel dat je ziet van de lamp, de kap, de kroonluchter, het kunstwerkje, is een kwestie van stijl en smaak. Ben je benieuwd naar een aantal van mijn favorieten? Lees dan de volgende blog: mijn 10 favoriete armaturen.
Bij het maken van een lichtplan is de allereerste vraag: hoe groot is de verbouwing die ik ga doen? Is er ruimte om (nieuwe) contactpunten te bepalen? Of werken we op basis van bestaande lichtpunten, schakelaars en stopcontacten?
Werken op basis van bestaande techniek en aansluitingen is absoluut mogelijk, het brengt alleen meer restricties en/of consessies met zich mee. Om een voorbeeld te noemen: Bijvoorbeeld een wandlamp is wat sneller uitgesloten als daar niet de juiste aansluiting voor is, tenzij je een stopcontact in de buurt hebt. Concessie is dan dat je een snoer 'over de muur' laat lopen. Een andere optie is een draadloze lichtbron.
Het kiezen van de juiste verlichting is tegenwoordig heel veel makkelijker gemaakt met de komst van systemen als Dali, Casambi en allerlei op afstand bestuurbare verlichting zoals Philips Hue. 'Vroeger' was het belangrijk om een lichttemperatuur (warm of koud licht) en een sterkte te kiezen. Tegenwoordig kunnen heel veel lichtbronnen van sterkte en temperatuur veranderen met een simpele instelling via een app. Daarom is het wel belangrijk om goed na te denken welke verlichting je wilt kunnen veranderen. Een lichtbron in de hal kan bijvoorbeeld 'vast' zijn. Al is het wel heel handig als deze lichtbron op een sensor werkt. Een andere optie hierbij is om minimaal 2 schakelaars te hebben zodat je nooit door een donkere hal hoeft te lopen.
Bij de eettafel wil je graag je verlichting makkelijk kunnen veranderen. Overdag wil je goed helder licht om te kunnen lezen of huiswerk te kunnen maken. In de avond wil je graag sfeervol zacht licht. Dan is het van belang dat je een lichtbron én een schakelsysteem kiest dat hieraan voldoet.
Om een ruimte mooi uit te lichten wil je op verschillende posities lichtpunten hebben. Dit noemen we lichtzones. Hiervoor 'snijd' je de ruimte horizontaal in 3 schijven. Het bovenste deel van de ruimte is de 1e zone, laag bij de grond is de 3e zone en de 2e bevindt zich daar logischerwijs tussenin. Zorg voor verlichting in alle drie de zones. Op die manier kun je in elke situatie de ruimte juist verlichten. In de 1e zone kun je denken aan een plafondlamp, een hanglamp of spots. In de 2e zone kan dit een staande lamp of wandlamp zijn. In de 3e zone kun je denken aan een vloerlamp of tafellamp. Een tafellamp kan natuurlijk ook een lichtbron in de 2e zone zijn, afhankelijk van de plaatsing.
Het is ontzettend belangrijk om tijdens het maken van het ontwerp al na te denken over de verlichting. Een wandlamp heeft bijvoorbeeld een aansluiting op de wand nodig. Een vloerlamp werkt vaak draadloos of met een snoer. In het geval van een snoer wil je niet door de hele ruimte een kabel hebben dus zorg voor een stopcontact op de juiste plek en hoogte.
Een ander belangrijk onderdeel zijn objecten die het licht tegenhouden. Bijvoorbeeld een tafel (schaduwvlak op de vloer) een grote plant of een gordijn. Schaduw is absoluut niet erg, het geeft contrast en maakt een ruimte speels en sfeervol, maar denk na over de invloed van de schaduw op het gebruik en de sfeer van de ruimte.
Om je te helpen een goed lichtplan te maken heb ik checklist/vragenlijst voor je gemaakt.
- wat is de functie van de ruimte?
- Is het nieuwbouw/verbouw of een bestaand interieur > kan ik zelf bepalen waar de aansluiting komt op werk ik op basis van bestaande contactpunten?
- Wat is het doel van het licht? Sfeervol maken, functioneel verlichten (denk aan lezen, persoonlijke verzorging, koken)
- Is het gebruik van een bewegingssensor gewenst?
- Wat voor aansluitingspunt heeft de lichtbron nodig? Stopcontact of draadeinde?
- Hoe wil je de lichtbron bedienen?
- In het geval van een schakelaar, kan dit vanuit 1 punt of meerdere schakelaars? (hotelschakelaar)
- Is er in elke zone een lichtpunt (zone 1, 2 en 3)?
Verlichtingstips
Plekken waar je misschien niet direct denkt aan een lamp of verlichting, maar wat superhandig is! Niet alles is deel van het lichtplan want sommige van deze lichtbronnen werken op het elektriciteitsnet in plaats van op het lichtnet.
- Verlichting in kasten, denk aan de kledingkast
- Een absolute winner is een make-up/scheerspiegel mét verlichting in de badkamer. Thank me later!
- Sensorverlichting onder het bed. Wanneer je er 's nachts even uit moet schijnt er automatisch een zacht licht over de vloer. Nooit meer een teen stoten.
- Kookplaat. Nu we massaal overstappen op down draft afzuiging is een lampje boven de kookplaat niet meer vanzelfsprekend. Zorg dus voor fijne verlichting zodat je goed licht hebt tijdens het koken. Dit kan bijvoorbeeld een spot of een hanglamp zijn. Heb je nou geen down draft afzuiging en wil je écht mooie verlichting en afzuiging combineren? En echte winner vind ik de Sophie van Falmec. Je moet ervan houden, en dat doe ik!
- Buitenverlichting. Een écht fijn en gezellig huis begint niet pas bij de voordeur. Denk ook eens aan mooie verlichting rondom het huis en in de tuin. Ik heb hier ook over geschreven in het volgende blogartikel: Tuinverlichting.
